Recenzja

      „Umowa z Bogiem” to legendarny już komiks stworzony przez Will’a Eisnera. Jego pierwsze wydanie ukazało się w 1978 roku, gdy termin „graphic novel” (powieść graficzna) był czymś niezwykle egzotycznym i jedynie nieliczni wiedzieli, iż pod tą nazwą kryje się komiks. Zwykło się uważać, iż to właśnie Eisner wynalazł taką formę opowiadania historii, ale on sam przyznaje, iż wyrażenie „graphic novel” było używane już kilka lat przed powstaniem jego utworu, a i wcześniej ukazywały się pełnometrażowe literackie formy eksperymentujące z obrazem.

Nie można jednak odmówić miejsca w historii komiksu dziełu Eisnera, jako jednej z pierwszych prób wyjścia poza wąskie ramy kilkunastostronicowych opowieści, dominujących w komiksach ówczesnej epoki. Próby niezwykle udanej - dziś po prawie 30 latach od wydania tej przełomowej pozycji, powieści graficzne przeżywają swoje złote lata, zarówno pod względem zawartości jak i powodzenia wśród czytelników. Zresztą sama „Umowa z Bogiem” doczekała się licznych reedycji i przekładów.

      Do polskiego czytelnika trafia jednak nie sama „Umowa z Bogiem”, a „Umowa z Bogiem Trylogia” - zbiorcze wydanie trzech opowieści Eisnera powiązanych ze sobą fikcyjną Dropsie Avenue. Owa aleja symbolizuje całość Bronxu, dzielnicy, z którą autor był mocno związany. Nie ulega więc wątpliwości, iż historie zawarte w albumie są bardzo osobiste, a czasem wręcz autobiograficzne. Po szczegóły odsyłam do wstępu komiksu, napisanego przez samego Willa Eisnera, dość jednak powiedzieć, iż co do zbieżności niektórych postaci i zdarzeń z „Trylogii...” przyznał się dopiero w ćwierć wieku po stworzeniu „Umowy z Bogiem”! Jak widać są to rany, które czas leczył bardzo długo.

      Przyjrzyjmy się jednak zawartości tego opasłego, ponad pięćsetstronicowego tomiska. Całość ułożona jest chronologicznie - najpierw możemy sycić się lekturą „Umowy z Bogiem”, która sama w sobie dzieli się na cztery nowelki: dwie dłuższe (w tym tytułowa) oraz dwie krótsze. Wszystkie osadzone są w latach 20-tych i 30-tych XX wieku, skupiają się na życiu mniej zamożnych warstw społecznych Nowego Jorku.

Następnie przechodzimy do „Siły Życiowej” z 1988 roku. Tym razem akcja rozgrywa się w kilka lat po wielkim krachu na giełdzie w 1929 roku, który wstrząsnął całym światem. Cały czas jednak pozostajemy na Dropsie Avenue – i tak właśnie zatytułowana jest część trzecia, wydana pierwotnie w 1995 roku. Dzięki niej możemy poznać ponad 100 lat historii Bronxu, (począwszy od roku 1870-tego), oraz przemiany, które doprowadziły do jego ruiny.

      Siłą dzieła Eisnera jego głębia, wielowątkowość i wielowymiarowość. Mamy tu m.in. mistycyzm, szczególnie widoczny w dwóch pierwszych opowieściach. Padają pytania o relacje człowieka z Bogiem, o jego istotę. Bohaterowie szukają swojego miejsca na ziemi, zadają pytania o cel ich egzystencji, a przy tym ciągle starają się „utrzymać na powierzchni” życia. Lektura naprawdę skłania do refleksji, mimo iż opowieść oparta jest na opisie codzienności ludzkiego żywota.

Opublikowano: 2007-02-17